???ng t?i qu� nh� c?a nh?ng k? v?t chi?n tranh

Nh?ng di v?t “k? chuy?n”

Trong hành trang d? án “Nh?ng linh h?n phiêu b?t” c?a hai nhà khoa h?c Australia - ti?n s? Bob Hall và th?c s? Derril De Herr - mang ??n Vi?t Nam l?n này có r?t nhi?u di v?t c?a nh?ng ng??i lính Vi?t Nam. Nh?ng hi?n v?t không bi?t nói, nh?ng ??ng sau ?ó là bao câu chuy?n c?m ??ng v? nh?ng ng??i chi?n s? Vi?t Nam.

M?t trong nh?ng di v?t ?n t??ng c?a b? s?u t?p là nh?ng b?c ký h?a Long Tân.

Câu chuy?n ???c “k?” th? này. Ngày 18-8-1966, b? ??i Vi?t Nam và m?t ??i ??i lính Australia ??i ??u t?i ??n ?i?n cao-su Long Tân, g?n Núi ??t 2 t?nh Ph??c Tuy (nay thu?c t?nh Bà R?a - V?ng Tàu). Sau tr?n chi?n kh?c li?t, phía ta rút quân. Lúc thu d?n chi?n tr??ng, m?t s? quan Australia ?ã phát hi?n các b?c ký h?a th? hi?n cu?c s?ng c?a m?t ng??i lính Vi?t Nam hy sinh t?i ?ây. N?m 2012, ông ?ã t?ng l?i D? án v?i hy v?ng k? v?t s? tr? v? v?i ng??i thân c?a li?t s? ? Vi?t Nam.

Ti?n s? Bob Hall k? l?i, ông ?ã có m?t trong chi?n tranh Vi?t Nam 12 tháng. M?t s? trong nhi?u di v?t s?u t?m ???c ?? l?i trong ông nhi?u suy ngh? là chi?c nh?n và t?m ?nh ng??i m?. Chi?c nh?n là tài s?n c?a m?t chi?n s? Vi?t Nam hy sinh ngày 9-12-1970 t?i ??a bàn làng Xuyên M?c, huy?n Xuyên M?c, t?nh Ph??c Tuy c? (nay thu?c t?nh Bà R?a - V?ng Tàu). Sau tr?n ?ánh, binh lính Australia tìm ???c chi?c nh?n vàng và m?t s? tài li?u bên ng??i lính. Chi?c nh?n ???c quân ??i Australia gi? l?i hàng ch?c n?m qua và bây gi? mong mu?n tr? l?i phía Vi?t Nam.

Còn ?ây là chuy?n v? b?c chân dung m?t ng??i m?. N?m 1968-1969, G.W.Dennis, c? v?n ng??i Australia ho?t ??ng t?i t?nh Qu?ng Ngãi, nh? lúc ?ó ?ang ? trong m?t ngôi làng b? t?n công. Phát hi?n m?t ngôi nhà b? cháy, ông th?y m?t khung ?nh v? v?i chân dung m?t ph? n?, có vài ch? ghi ? m?t sau. Cho r?ng ?ó là t?m ?nh gia truy?n, ông c?t gi? t?m ?nh tr??c khi nó b? l?a thiêu r?i. Mang b?c ?nh v? n??c, Dennis ?ã ngh? r?t nhi?u v? b?c chân dung này và hy v?ng có th? tr? l?i cho gia ?ình c?a ng??i trong ?nh ? Vi?t Nam.

Các k? v?t ý ngh?a khác còn là 93 lá th? tìm th?y t?i t?nh Bình ??nh, r?t nhi?u trong s? ?ó c?a các chi?n s? thu?c m?t ??n v? quân y c?a Vi?t Nam ?óng t?i ??a ph??ng này. Ti?n s? Bob Hall nh?n ??nh: “Có th? lá th? do m?t liên l?c viên gi? và anh ?ã hy sinh trong khi làm nhi?m v?. N?u ?úng v?y, nhi?u ng??i vi?t th? có th? v?n còn s?ng. Vi?c tr? l?i các b?c th? th?i chi?n cho các c?u chi?n binh Vi?t Nam s? r?t có ý ngh?a.”

Các hi?n v?t trên thu?c D? án nghiên c?u “Nh?ng linh h?n phiêu b?t” c?a Trung tâm nghiên c?u Xung ??t v? trang và Xã h?i c?a ??i h?c New South Wales (Australia), chi nhánh Canberra kh?i x??ng t? n?m 2010 v?i b?n tác gi?: TS Bob Hall, TS Andrew Ross, TS Amy Griffin và ThS Derril De Herr. Các nhà khoa h?c n??c b?n mu?n chuy?n cho phía Vi?t Nam nh?ng thông tin h? ?ang l?u gi? liên quan ??n danh tính, ??a ?i?m chôn c?t các chi?n s? Vi?t Nam ?ã hy sinh trong các cu?c ??ng ?? v?i quân ??i Australia và New Zealand trong chi?n tranh ?Vi?t Nam.

Nh?ng ng??i th?c hi?n ch??ng trình c?ng mu?n trao t?i thân nhân các li?t s? nh?ng di v?t cá nhân theo tinh th?n Công ??c Geneva.

Hành trình tr? l?i quê h??ng

Ti?n s? Bob Hall cho bi?t, d? án “Nh?ng linh h?n phiêu b?t” ?ã cung c?p cho phía Vi?t Nam thông tin c?a t?ng tr?n ?ánh có s? tham gia c?a quân ??i Australia ho?c New Zealand, cung c?p v? trí chôn c?t c?a h?n 3.700 li?t s? Vi?t Nam. Các thành viên c?a d? án c?ng ?ã giúp tìm th?y v? trí chôn c?t c?a 500 li?t s? v?i ?? chính xác t? 100 ??n 150m.

V?i s? h?p tác c?a các ??i tác và cá nhân t?i Vi?t Nam nh? Trung tâm T? v?n pháp lu?t và Tr? giúp pháp lý cho gia ?ình li?t s? (Marin), nhóm nghiên c?u c?a d? án ?ã xác ??nh ???c danh tính m?t s? li?t s? và thân nhân c?a h?, ??ng th?i trao l?i các k? v?t.

???c bi?t, trong chuy?n ?i này, các c?u chi?n binh Australia c?ng t?i trao t?ng các b?c th? cho c?u chi?n binh và thân nhân li?t s? t?i Quy Nh?n, Bình ??nh. Trong s? các tác gi? c?a 10 b?c th? này, m?t s? v?n còn s?ng, s? khác ?ã hy sinh. Chân dung ng??i m? ?ã ???c xác ??nh là m? Phan Th? Di?n, ? Qu?ng Nam, có con trai hi?n ?ang sinh s?ng t?i ?à N?ng.

C?ng trong khuôn kh? h?p tác, t? n?m 2010, các c?u chi?n binh Australia ?ã cung c?p cho Marin t?a ?? và s? l??ng chi?n s? Vi?t Nam ???c phía b?n chôn. D?a trên thông tin này, Marin ?ã kh?p n?i thông tin và tìm ra danh tính c?a g?n 200 li?t s? và ?ang th?c hi?n báo thông tin cho thân nhân c?a h? này t?i Vi?t Nam.

Ông Nguy?n Qu?c H?ng, Giám ??c Trung tâm Marin, cho r?ng, g?n 40 n?m ?ã trôi qua, l??ng tâm c?a nhi?u c?u chi?n binh phía ??i ph??ng tham chi?n ? Vi?t Nam v?n còn nhi?u day d?t, tr?n tr?. H? mu?n làm nh?ng công vi?c ?? có th? cùng xoa d?u n?i ?au chi?n tranh.

* B? s?u t?p “Nh?ng linh h?n phiêu b?t” g?m các tài li?u, hi?n v?t nh? các lá th? ? chi?n tr??ng Bình ??nh, Ph??c Tuy c? (nay là t?nh Bà R?a - V?ng Tàu), Biên Hòa (??ng Nai), Long Khánh; 40 b?c phác h?a bút chì thu th?p t?i chi?n tr??ng Long Tân (h?a s? c?a các b?c phác h?a có th? thu?c trung ?oàn 275; 19 tác ph?m ngh? thu?t v? b?ng m?c và màu n??c tìm th?y t?i Ph??c Tuy; m?t t?m ?nh c?a bà m? Phan Th? Di?n, 59 tu?i ? Qu?ng Ngãi có kèm l?ch s? gia ?ình ghi ? m?t sau t?m ?nh; m?t chi?c nh?n c?a n??i chi?n s? có tên g?i Nguy?n V?n Sang thu?c K9, D440/C3, ti?u ?oàn D445; b?c ?nh m?t chi?n s? quân y hy sinh ngày 12-8-1968 t?i t?nh Ph??c Tuy c? (t?c t?nh Bà R?a - V?ng Tàu).

?i?u ??c bi?t là trong ngày 29-7, v?i s? k?t n?i c?a Marin, các c?u chi?n binh Australia ?ã tìm ???c ng??i thân c?a li?t s? - chi?n s? quân y - trong di ?nh c?a d? án. T?m ?nh di v?t ?ã ???c trao t?n tay gia ?ình li?t s? Ngô Quý To?n (hay Ngô Ng?c M??i), hy sinh n?m 1968 t?i chi?n tr??ng Bà R?a - V?ng Tàu. H? c?ng ??ng th?i cung c?p t?a ?? n?i li?t s? To?n hy sinh.

Phác th?o c?a chi?n s? Vi?t Nam ? Long Tân ch?a xác ??nh ???c tác gi? (?nh t? li?u c?a Australia).

M?t lá th? c?a ng??i lính Vi?t Nam (?nh: T? li?u c?a phía Australia).

Hai ông B.Hall (trái) và D.De Herr.

Ti?n s? B.Hall (áo k?) trao l?i di v?t cho thân nhân li?t s? Ngô Quý To?n, anh trai Ngô Huy Biên và ch? gái Ngô Th? Kim Chi.

Theo b�o Nh�n d�n

CÁC TIN KHÁC
• H�nh tr�nh v? v?i m? - B�i 3: Marin v� nh?ng c�u chuy?n li?t s? h?i h??ng (24/07/2014 16:18:09 PM)
• N?i g?i g?m hy v?ng cho c�c th�n nh�n li?t s? (21/08/2013 15:00:19 PM)
• Nh?ng k? v?t mang linh h?n b?t t? (07/08/2013 06:36:06 AM)
• Tr? gi�p ph�p l� mi?n ph� cho th�n nh�n li?t s? t?i c? s? (23/06/2013 17:21:13 PM)
• T�m cha t? nh?ng d�ng nh?t k� (30/04/2013 13:21:15 PM)
• Gi?t l? Tr??ng Sa (28/01/2013 07:20:49 AM)
• Nh? V? ?�nh V?n - ng??i th? m�i m�i tu?i 20 (23/12/2012 13:39:15 PM)
• Nh?ng d?u ch?m l?ng (08/11/2012 06:54:52 AM)
• ?�i kh�t, hi?m nguy, v?n s? l�n ???ng t�m li?t s? (18/10/2012 08:46:07 AM)
• V? v?i ??t m?! (15/10/2012 06:19:12 AM)